Alain Platel

Alain Platel (°1956) is van opleiding orthopedagoog, als regisseur autodidact. Hij richtte met een aantal vrienden en familieleden in 1984 een groepje op dat collectief opereerde. Vanaf Emma (1988) profileerde hij zich meer als regisseur. Hij tekende voor Bonjour Madame (1993), La Tristeza Complice (1995) en Iets op Bach (1998), producties die les ballets C de la B (zoals het gezelschap ondertussen heette) tot de internationale top bombardeerden. Met schrijver Arne Sierens deed hij tussendoor iets gelijkaardigs voor het Gentse jeugdtheater Victoria met Moeder en kind (1995), Bernadetje (1996) en Allemaal Indiaan (1999).

Na Allemaal Indiaan kondigde Alain Platel een productiestop aan. Maar Gerard Mortier haalde hem over de streep om Wolf (2003) te maken op muziek van Mozart. Vervolgens markeerde een project met koren voor de opening van de nieuwe KVS in Brussel, het begin van een intense samenwerking met componist Fabrizio Cassol. vsprs (2006) was een keerpunt. Het werk dat tot dan toe uitbundig was, zowel in de diversiteit van de performers als de thema’s, kroop onder het vel, werd nerveuzer en legde een wereld bloot van drift en verlangen. En geweld, zoals in Nine Finger (2007) met Benjamin Verdonck en Fumiyo Ikeda.

Na het barokke pitié! (2008) was Out Of Context – for Pina (2010) een bijna ascetische reflectie op het bewegingsarsenaal van spasmen en tics. Alain Platel bleef consequent in dit bewegingsidioom zoeken naar de vertaling van té grote gevoelens. De hunker naar iets wat het individuele overstijgt, werd steeds voelbaarder.

Gardenia (2010) werd gecreëerd in samenwerking met regisseur Frank Van Laecke. Het sluiten van een travestiecabaret was de kapstok om in de privélevens van een memorabele groep oude artiesten binnen te gluren. De samenwerking Platel-Van Laecke werd vervolgd, en opnieuw geruggensteund door componist Steven Prengels: En avant, marche! (2015) weerspiegelde een samenleving geïnspireerd door de traditie van fanfares en harmonies.

In 2012 was het opnieuw Gerard Mortier die Platel overtuigde om met de opera’s van Verdi en Wagner te werken: C(H)ŒURS werd Platels meest grootschalige project tot dan toe. Met zijn dansers en het koor van het Madrileense operahuis Teatro Real onderzocht Platel hoe ‘gevaarlijk schoon’ een groep kan zijn. Met Opera Ballet Vlaanderen hermaakte Platel deze voorstelling in 2022. Met een première vlak na de Russische inval in Oekraïne, zinderde de realiteit opnieuw in de voorstelling.
De politieke connotatie in voorstellingen als tauberbach (2014) en Coup Fatal (in samenwerking met Cassol, 2014) manifesteerde zich dan weer in de levenslust en energie die er in werd geëtaleerd als voorbeelden van de manier waarop men kan (over)leven in onwaardige omstandigheden. "Lust for life" als vorm van rebellie. Het is ook deze levensdrift die een groep dansers telkens weer voortstuwde in hun zoeken naar de mogelijkheid tot transformatie in nicht schlafen (2016), een voorstelling op muziek van Mahler, die de onrust en het onheil in zich draagt van een te snel veranderende maatschappij.

De dood als thema was altijd al zeer aanwezig in het werk van Platel, maar stond nooit eerder zo centraal als in Requiem pour L. (in samenwerking met Cassol, 2018). In een gelijknamig boek schreef Platel het intense creatieproces van deze voorstelling van zich af.

Intussen zette Platel ook in op verbinding in zijn eigen thuisstad, Gent. Samen met Lisi Estaras en Quan Bui Ngoc bracht hij 300 stadsgenoten van alle leeftijden en achtergronden samen in een ongeziene uitvoering van Le Sacre du Printemps (2018). In 2023 brengt hij in co-regie met Frank Van Laecke en componist Steven Prengels, een honderdkoppig koor van Gentenaars samen voor Mein Gent, een muzikale en theatrale ode aan Gent.

Laat er geen verder geen misverstand over bestaan; Platel streeft geen voortdurende schaalvergroting na. Daarvan getuigen kleine projecten als Nachtschade (voor Victoria in 2006), coaching werk voor onder andere Jake & Pete’s big reconciliation attempt for the disputes form the past (2011) van Pieter en Jakob Ampe of de creatie van Another Sacre (2021) samen met Bérengère Bodin en de laatstejaarsstudenten van Conservatorium Antwerpen. Het zijn projecten die achteraf gezien hun sporen nalieten in zijn manier van denken over theater.

Alain Platel heeft ondertussen bijna al stoemelings ook een pad geplaveid van dansfilms, met de Britse Sofie Fiennes (Because I Sing in 2001, Ramallah!Ramallah!Ramallah! en in 2005 en VSPRS: Show and Tell in 2007) en met fotografe Mirjam Devriendt (Why we fight? in 2021) of solo met de balletten en ci en là (2006), een indrukwekkende inkijk in het reilen en zeilen van een twintigjarig dansgezelschap, met uitlopers tot in Vietnam en Burkina Faso. Maar ook én vooral een ode aan thuisstad Gent. 

update: 11/2022